توسعه فناوری و پیشرفت‌های روزافزون در زمینه هوش مصنوعی و اینترنت اشیا (IoT)، باعث ظهور مفهوم “لجستیک هوشمند” شده است. این مفهوم نقش بسزایی در بهبود کارایی، کاهش هزینه‌ها، و بهبود فرآیندهای زنجیره تامین (سپلای چین Supply Chain)، ایفا می‌کند. در ادامه به مفهوم، اجزا و استراتژی‌های لجستیک هوشمند می‌پردازیم.
فهرست مطالب با دسترسی سریع
- ظهور کرونا و تغییر بینش جهانی
- اجزای لجستیک هوشمند
- مزایای استفاده از راه‌حل‌های لجستیک هوشمند
- استراتژی لجستیک هوشمند برای تقویت کسب و کار شما
- کارایی عملیاتی خود را بهبود بخشید
- نیروی کار خود را آموزش دهید و درگیر کنید
- جایی که می‌توانید خودکار کنید
- سرمایه‌گذاری در فناوری
- اعتماد، فاکتور کلیدی است
ظهور کرونا و تغییر بینش جهانی
از سال ۲۰۲۰ جهان با یک چالش جهانی مواجه گردید. اگر چه پاندمی کووید، هزینه‌ها و صدمات جبران ناپذیری به دولت ها و مردم در اقصی نقاط گیتی تحمیل نمود. اما به جرات می توان گفت که این اتفاق، نقطه عطفی در تغییر سبک زندگی مردم و سرعت بخشیدن به دیجیتالی شدن خدمات دولت ها و کسب و کارها، بوجود آورد. ارتباطات دولت ها، مردم و کسب و کارها که در مدل سنتی غالباً بصورت حضوری و فیزیکی بود، به ارتباطات دیجیتالی مبدل گردید.
یکی از موضوعاتی که دستخوش تغییرات متاثر از بروز و ظهور کرونا گردید، شیوه خرید مردم بود. کرونا باعث شد طیف عظیمی از مصرف کنندگان، شروع به خریدهای آنلاین نمایند. رفته رفته بر تعداد سفارشات آنلاین (خریدهای اینترنتی) افزوده می شد و این امر بار اضافی را بر دوش شرکت های پستی وارد می کرد، به خصوص در بخش تحویل مرسولات خریداری شده به خریداران. اما به هر حال، در شرایط موجود باید یک ساختار نظام مند ارتباط فیزیکی، می بایست بعنوان بازوی اجرایی دولت ها و کسب و کارها، وظیفه برقراری ارتباطات فیزیکی پایداری را ایفا می نمود.
لجستیک و کرونا
بله شرکت های پستی به دلیل ماهیت سازمانی و وظیفه ذاتی خود، فرصت مناسبی برای استفاده از این شرایط یافته بودند. تهدیدی که جهان را درگیر مشکلات فراوانی نموده بود، برای شبکه پستی دنیا، یک فرصت مغتنمی محسوب می گردید. اما زیر ساخت های کهنه و سنتی موجود در شرکت های پستی و لجستیکی، قدرت مانور را از آنها ربوده بود. کوریرهای پستی و لجستیکی، لاجرم می بایست زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری خود را با سرعت بیشتری تقویت و بروز می نمودند. شرکت های پستی و لجستیکی باید کسب و کار خود را هم‌راستا با پیشرفت فناوری ارتقا می‌دادند. یک هم‌راستایی استراتژیک بین فناوری و کسب و کار باید شکل می‌گرفت.
همانطور که می‌توان تصور کرد، دیگر نمی‌توان به مقوله لجستیک، همانند گذشته نگاه کرد. امروزه، کوریرهای پستی و لجستیکی باید به سمت هوشمند‌سازی فرآیندهای عملیاتی خود حرکت کنند. چرا که راهی جز این برای به دست آوردن مزیت رقابتی و بقا برای آنها متصور نیست. قصور در این زمینه، حذف بی چون چرای آنان را از گردونه رقابت، سبب خواهد شد.
لجستیک هوشمند راهکار فناوری
در حال حاضر، شرکت‌های بیشتری از راهکارهای “لجستیک هوشمند” که شامل فناوری‌های مقیاس‌پذیر، انعطاف‌پذیر و آینده‌گرا هستند، در فرآیندهای عملیاتی خود استفاده می نمایند. با این اقدام، عملیات کارآمدتر، مؤثرتر و هوشمندتر خواهد شد. زنجیره‌های تامین سنتی، دیگر جوابگوی نیاز بازار پر تلاطم امروزی نیست. سبک زندگی مردم و بنگاه‌های تجاری و اقتصادی بطور ملموسی تغییر کرده و به نوعی فست فودی شده است. مردم، درست یا غلط برای در اختیار داشتن کالاها و خدمات مورد نیاز خود شتاب زده و عجول هستند. بنگاه های اقتصادی و تجاری نیز سرعت تحویل کالا را خریداران را به عنوان یک مولفه مهم در زمینه کسب مزیت رقابتی دانسته و بر روی آن مستمرا تبلیغ می‌نمایند.
به نظر می‌رسد این نیاز (در اختیار داشتن یک محصول در کوتاه‌ترین زمان)، به دلیل رشد و ظهور فناوری‌های تحول آفرین و نیز رقابت شدید بازیگران شکل گرفته است. اگر چه معتقدیم این نیاز، در اکثر مواقع یک نیاز کاذب است و به نوعی هزینه های بسیاری را به جامعه و دولت (در مقوله مصرف سوخت، ترافیک، آلودگی هوا و …) تحمیل می‌نماید، اما شرکت‌های پستی باید راه‌حل‌های هوشمندانه‌‌تری برای کسب مزیت رقابتی در زنجیره تامین ارایه دهند.
اجزای لجستیک هوشمند
لجستیک هوشمند شامل فناوری‌هایی تحول آفرین نظیر AI (هوش مصنوعی)، اتوماسیون، IIOT (اینترنت صنعتی اشیا) و کلان داده ( بیگ دیتا Big Data) برای بهینه‌سازی تولید و توزیع انبوه محصولات است. با این حال، برای استفاده موثر از چنین فناوری‌هایی باید جزئیات و عناصر دیگر لجستیک هوشمند همچون کانوایرهای سورت هوشمند، چاپگرهای لیبل قابل حمل(پورتابل)، بارکدخوان های پرسرعت، هندهلدهای Handheld انبار، دوربین‌های هوشمند، فناوری‌های پردازش تصویر، فناوری او سی آر OCR، ربات‌های تجزیه‌گر، تگ‌های فرکانس رادیویی (RFID Tag)، حسگرهای نوری و صنادیق هوشمند توزیع (لاکر Locker) نیز مدنظر قرار داد. عدم انتخاب راه حل مناسب در این سطح، می تواند به سطوح بالایی زنجیره تامین گسترش یافته و منجر به ایجاد تنگناها و خرابی های جدیتر شود.
بارکد اسکنرها (تونل‌های اسکن)، حسگرهای نوری و نشانگرهای LED از تجهیزات الکترونیکی بسیار مهمی هستند که در بسیاری از مراحل لجستیک هوشمند (از مرحله دریافت تا حمل و نقل و تحویل) مورد استفاده قرار می گیرند. شارژ دهی طولانی مدت آنها، مقاومت در برابر آسیب های احتمالی و دقت اسکن آنها بویژه برای خوانش بارکدها در سرعت های بالا، تا حد زیادی به دیودهای لیزری مورد استفاده در سخت افزار آنها بستگی دارد.
لجستیک هوشمند همچنین شامل استفاده از سیستم نرم افزاری مدیریت کالاهای انبار با استاندارد ارتباطی قابل اعتماد است که پوشش گسترده و انتقال امن داده را فراهم می کند. حسگرهای نوری باید حساسیت بالایی داشته باشند، چه بر روی یک تسمه نقاله و چه در حین حمل و نقل. چاپگرهای پورتابل(قابل حمل) باید جمع و جور، سبک، کارآمد و بادوام باشند تا بتوانند ترکیب مناسبی از سرعت و وضوح را ارائه دهند. دو جزء در یک چاپگر متحرک که برای این الزامات حیاتی هستند، درایورهای موتور و هدهای چاپ حرارتی است.
مزایای استفاده از راه حل های لجستیک هوشمند
لجستیک هوشمند دارای مزایای زیادی است که می توانید شما را صرف نظر از اینکه در چه منطقه یا جایگاهی آن فعالیت می کنید، به استفاده از لجستیک هوشمند سوق دهد. در ذیل به بخشی از این مزایا می پردازیم:
اطمینان از کیفیت تولید با تخمین آسیب محصول
یکی از اهداف اصلی شرکت های تولیدی این است که محصولات خود را سریع و سالم به دست مصرف کنندگان نهایی برسانند. با این حال شرکت ها باید این اطمینان را کسب نمایند که در فرآیند تولید و توزیع محصولات و کالاهای خود، از آسیب رسیدن به آنها جلوگیری خواهد شد. اگرچه می دانیم همیشه درصدی از محصولات در فرآیندهای عملیاتی زنجیره تامین، آسیب خواهند دید؛ اما هدف این است که این تعداد از محصولات آسیب دیده را به حداقل برسانیم. به طور کلی، یک شرکت باید اطمینان حاصل کند که فرآیندهای تولید شرکت به خوبی اجرا می شود. اما مهمتر از این، باید از مونتاژ قطعات یا محصولات معیوب نیز جلوگیری شود. فراموش نکنیم اگر شرکتی با محصولات حساسی سر و کار دارد که ممکن است به مرور زمان بشکنند یا خراب شوند یا مثلا در دمای خاصی باید نگهداری شوند، باید ساز و کارهای مراقبی بیشتری اعمال شود.
برنامه‌ریزی تولید – تشخیص کمبودهای تحویل
یکی دیگر از مزایای اصلی استفاده از لجستیک هوشمند مربوط به تشخیص زودهنگام کمبود مواد اولیه در کارخانه تولیدی است. حقیقت این است که رسیدن بسیاری از مواد اولیه به محل تولید، با تاخیر زیادی همراه است. حتی برخی از مواد اولیه باید چندین نوبت تحلیه و بارگیری شوند و در مسیرهای حمل و نقل مختلفی را طی می کنند. به طور کلی، همیشه نقاط کوری در این مسیرها وجود دارد که شما بعنوان تولید کننده، هیچگونه اطلاعاتی در مورد آنها ندارید. اگرچه این اتفاق زمانی می افتد که مواد اولیه از طریق خطوط و مسیرهای زمینی حمل می شوند. اما اگر از طریق دریایی حمل شوند، مشکلات می تواند حتی بزرگتر و جدی تر نیز شود.
فقط به طوفان هایی فکر کنید که می توانند به کشتی ها ضربه بزنند، مشکلات گمرکی و بنادر را نیز در نظر بگیرید که می تواند منجر به تاخیر در عملیات و مدیریت زنجیره تامین شود. بدترین بعد قضیه این است که ممکن است زمان زیادی(حتی هفته‌ها و ماه ها) طول بکشد تا بفهمید چه اتفاقی افتاده تا بتوانید مشکل را حل نمایید. طبیعتا این امر باعث اختلال در تولید و توزیع محصولات و کالاها می شود. لذا با استفاده از راهکارهای لجستیک هوشمند، می‌توانید زنجیره تامین مواد اولیه و کالاهای تولیدی خود را هوشمندانه تر و بهتر کنترل کرده و انبارهای خود را مدیریت نمایید.
اطمینان از قابلیت اطمینان تحویل
شکی وجود ندارد که تاخیر در تحویل کالاهای تولیدی به نمایندگی ها، مراکز پخش و مصرف کنندگان نهایی، خسارات مالی جبران ناپذیری را به یک شرکت وارد می کند. این موضوع دلیل دیگری برای چاسخ به این سوال است که چرا باید استفاده از لجستیک هوشمند را در نظر بگیریم. لجستیک هوشمند به شما کمک می کند تا به بسیاری از سوالات پاسخ دهید، مانند تامین کننده من چقدر قابل اعتماد است؟ آیا ممکن است به دلیل اینکه او قبلاً از تحویل به موقع (OTD) کوتاهی نموده است دوباره مشکلاتی را برای بیزینس من ایجاد نماید؟
استراتژی لجستیک هوشمند برای تقویت کسب و کار شما
اگر می خواهید در بازار رقابتی گوی سبقت را از رقبای خود بگیرید و حیات کسب و کار خود را درآینده تضمین نمایید. باید از تمام جنبه های عملیات خود آگاه باشید. برای کمک به شما، لیستی از بهترین استراتژی ها برای تقویت کسب و کارتان را گردآوری کرده ایم. این نکات و ترفندها به شما کمک خواهد کرد تا فرآیند عملیاتی خود را برای کارایی بیشتر و عملکرد بهتر، هوشمندانه مدیریت نموده و تسهیل نمایید.
کارایی عملیاتی خود را بهبود بخشید
اولین قدم در تقویت کسب و کار شما، ارتقاء و بهبود کارایی فرآیندهای عملیاتی است. این به معنای خودکارسازی و تسهیل فرآیندهای سنتی و دستی است. همچنین باید به مقوله تنوع بخشی به محصولات و کالاهای تولیدی و نیز بخش‌بندی مشتریان(کاستومر سگمنتیشن Customer Segmentation) و نهایتا تمرکز بر سودآورترین این بخش ها، توجه داشته باشید. به عنوان مثال اگر محصولات مشابهی را پردازش می کنید. می توانید با به اشتراک گذاشتن تجهیزات بین محصولات، به کاهش هزینه های اضافی نیز توجه کنید.
نیروی کار خود را آموزش دهید و درگیر کنید
استراتژی استفاده از لجستیک هوشمند، در گرو آموزش و درگیر کردن نیروی کار است. این بدان معناست که کارمندان خود را در مورد کسب و کار خود آموزش دهید و به آنها مهارت هایی بدهید که برای توسعه کسب و کار شما و رشد شغلی خود با شما همراه شوند. این امر می تواند از طریق برنامه های آموزشی برای کارکنان و مدیران انجام شود. شما همچنین باید با مشتریان خود تعامل داشته باشید، زیرا این کار تصویر بهتری از نیازهای خود و نحوه برآورده کردن آن نیازها به شما می دهد.
جایی که می‌توانید خودکار کنید
یکی دیگر از استراتژی های کلیدی تدارکات یا لجستیک هوشمند، خودکار کردن فرآیندهایی است که این قابلیت را دارند. مثلاً اجرای یک سیستم حمل و نقل ۲۴ ساعته، استفاده از نرم افزار ردیابی و جمع آوری داده ها برای بهینه سازی فرآیندها. به عنوان مثال، اگر یک دفتر تک نفره یا دفتری با تعداد کمی از کارمندان اداره می کنید. می توانید این دفتر را با یک دفتر مجازی جایگزین نمایید. این امر می‌تواند به صرفه‌جویی در هزینه‌های سربار مانند اجاره، خدمات آب و برق، و بیمه به شما کمک کند. اگر به تجهیزات دسترسی ندارید یا فضای محدودی دارید. کار به عنوان یک دفتر مجازی نیز می تواند به شما در رونق کسب و کار کمک کند.
سرمایه گذاری در فناوری
اگر به دنبال توسعه کسب و کار خود هستید، بدون شک سرمایه گذاری در فناوری، به شما کمک شایانی خواهد کرد. این موضوع شامل استفاده از نرم افزارهای مبتنی بر ابر(Cloud) و استفاده از دستگاه های دیجیتال با هدف افزایش بهره وری در کسب و کار شما می شود. همچنین سرمایه گذاری بر روی فناوری. این ارزش را به همراه خواهد داشت تا در زمینه تسهیل و بهبود کارایی در لایه عملیاتی بیزینس کمک کند.
اعتماد، فاکتور کلیدی است
اعتماد کلید نهایی برای تقویت کسب و کار است و تقویت اعتماد امری دشوار است. وقتی با تامین کنندگان و مشتریان کار می کنید، باید به یکپارچگی بین آنها تمرکز کنید. این بدان معنی است که شما باید در مورد هر یک از طرفین دقت لازم را انجام دهید و همچنین در تصمیم گیری خود مطمئن و قاطع باشید. این امر به شما کمک می کند تا کسب و کار خود را تقویت کنید و حاشیه سود خود را افزایش دهید.
